ਝਾਂਸੀ ਦੀ ਰਾਣੀ
Jhansi di Rani
ਝਾਂਸੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਇਕ ਭਾਰਤੀ ਨਾਇਕਾ ਸੀ ਜਿਸ ਨੇ ਜੰਗ ਦੇ ਮੈਦਾਨ ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਕੁਰਬਾਨੀ ‘ਤੇ ਹੱਸਦਿਆਂ ਆਪਣੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੇ ਦਿੱਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਆਪਣੇ ਲਹੂ ਨਾਲ 1857 ਵਿਚ ਭਾਰਤ ਦੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਲਈ ਲੜੇ ਗਏ ਪਹਿਲੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਸੰਗਰਾਮ ਦਾ ਇਤਿਹਾਸ ਲਿਖਿਆ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦਾ ਜੀਵਨ ਭਾਰਤੀਆਂ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਹੈ।
ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਦਾ ਅਸਲ ਨਾਮ ਮਨੂਬਾਈ ਸੀ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਨਾਨਾ ਜੀ ਰਾਓ ਪੇਸ਼ਵਾ ਆਪਣੀ ਬੁੜ ਬੁੜ ਭੈਣ ਨੂੰ ਬੁਲਾਉਂਦੇ ਸਨ, ਜੋ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਖੇਡਦਿਆਂ ਅਤੇ ਹਥਿਆਰਾਂ ਦੀ ਸਿਖਲਾਈ ਲੈ ਕੇ ਛਬੀਲੀ ਕਹਾਉਂਦੀ ਸੀ। ਉਨ੍ਹਾਂਦੇ ਪਿਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਮੋਰੋਪੰਤ ਸੀ ਅਤੇ ਮਾਤਾ ਦਾ ਨਾਮ ਭਾਗੀਰਥੀ ਬਾਈ ਸੀ, ਜੋ ਅਸਲ ਵਿੱਚ ਮਹਾਰਾਸ਼ਟਰ ਦੀ ਵਸਨੀਕ ਸੀ। ਉਹ 13 ਨਵੰਬਰ 1835 ਨੂੰ ਕਾਸ਼ੀ ਵਿੱਚ ਪੈਦਾ ਹੋਇਆ ਸੀ ਅਤੇ ਬਿਠੂਰ ਵਿੱਚ ਪਾਲਿਆ ਗਿਆ ਸੀ। ਉਹ ਸਿਰਫ ਚਾਰ-ਪੰਜ ਸਾਲਾਂ ਦੀ ਸੀ ਜਦੋਂ ਉਨ੍ਹਾਂਦੀ ਮਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਹੋ ਗਈ। ਆਦਮੀਆਂ ਨਾਲ ਖੇਡਾਂ, ਤੀਰ, ਤਲਵਾਰਾਂ ਅਤੇ ਘੋੜ ਸਵਾਰੀ ਆਦਿ ਸਿੱਖਣ ਦੇ ਕਾਰਨ, ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਚਰਿੱਤਰ ਅਤੇ ਸ਼ਖਸੀਅਤ ਵਿੱਚ ਕੁਦਰਤੀ ਤੌਰ ਤੇ ਬਹਾਦਰੀ ਅਤੇ ਨੇਕ ਗੁਣ ਪੈਦਾ ਹੋਏ ਸਨ। ਬਾਜੀਰਾਓ ਪੇਸ਼ਵਾ ਨੇ ਆਪਣੀ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀਆਂ ਕਹਾਣੀਆਂ ਦੇ ਜ਼ਰੀਏ ਆਪਣੇ ਦਿਲ ਵਿਚ ਆਜ਼ਾਦੀ ਪ੍ਰਤੀ ਡੂੰਘਾ ਪਿਆਰ ਪੈਦਾ ਕੀਤਾ ਸੀ।
1842 ਵਿਚ, ਮਨੂਬਾਈ ਦਾ ਵਿਆਹ ਝਾਂਸੀ ਦੇ ਆਖਰੀ ਪੇਸ਼ਵਾ ਰਾਜਾ ਗੰਗਾਧਰ ਰਾਓ ਨਾਲ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਵਿਆਹ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਮਨੂਬਾਈ ਜਾਂ ਛਬੀਲੀ ਦੀ ਜਗ੍ਹਾ ਰਾਣੀ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਕਿਹਾ ਜਾਣ ਲੱਗ ਪਿਆ। ਇਸ ਖੁਸ਼ੀ ਵਿਚ ਮਹਿਲ ਵਿਚ ਖੁਸ਼ੀ ਮਨਾਈ ਗਈ, ਲੋਕਾਂ ਨੇ ਘਰ-ਘਰ ਜਾ ਕੇ ਦੀਵੇ ਜਗਾਏ। ਵਿਆਹ ਦੇ ਨੌਂ ਸਾਲਾਂ ਬਾਅਦ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੇ ਇਕ ਪੁੱਤਰ ਨੂੰ ਜਨਮ ਦਿੱਤਾ। ਪਰ ਇਹ ਇਕਲੌਤਾ ਪੁੱਤਰ ਜਨਮ ਤੋਂ ਤਿੰਨ ਮਹੀਨਿਆਂ ਬਾਅਦ ਹੀ ਮਰ ਗਿਆ। ਗੰਗਾਧਰ ਰਾਓ ਬੇਟੇ ਦੇ ਵਿਛੋੜੇ ਵਿਚ ਬੀਮਾਰ ਹੋ ਗਏ, ਤਦ ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਦਾਮੋਦਰ ਰਾਓ ਨੂੰ ਆਪਣਾ ਗੋਦ ਲਿਆ ਪੁੱਤਰ ਮੰਨ ਲਿਆ। ਕੁਝ ਸਮੇਂ ਬਾਅਦ, 1853 ਈ। ਵਿਚ, ਰਾਜਾ ਗੰਗਾਧਰ ਰਾਓ ਵੀ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਆ ਗਿਆ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਮੌਤ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਝਾਂਸੀ ਦੀ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਬੇਵੱਸ ਅਤੇ ਅਨਾਥ ਮੰਨਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਉਨ੍ਹਾਂਦੇ ਗੋਦ ਲਏ ਬੇਟੇ ਨੂੰ ਨਾਜਾਇਜ਼ ਘੋਸ਼ਿਤ ਕਰਦੇ ਸਨ ਅਤੇ ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਝਾਸੀ ਛੱਡਣ ਲਈ ਕਿਹਾ ਸੀ। ਪਰ ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੇ ਉਨ੍ਹਾਂਨੂੰ ਸਪੱਸ਼ਟ ਸ਼ਬਦਾਂ ਵਿੱਚ ਜਵਾਬ ਭੇਜਿਆ, “ਝਸੀ ਮੇਰੀ ਹੈ, ਮੈਂ ਜਿੰਦਾ ਹੁੰਦਿਆਂ ਵੀ ਇਸ ਨੂੰ ਨਹੀਂ ਛੱਡ ਸਕਦੀ।”
ਉਨ੍ਹਾਂ ਸਮੇਂ ਤੋਂ, ਰਾਣੀ ਨੇ ਆਪਣੀ ਪੂਰੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਝਾਂਸੀ ਨੂੰ ਬਚਾਉਣ ਲਈ ਸੰਘਰਸ਼ਾਂ ਅਤੇ ਯੁੱਧਾਂ ਵਿੱਚ ਬਤੀਤ ਕੀਤੀ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਗੁਪਤ ਰੂਪ ਵਿੱਚ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਵਿਰੁੱਧ ਆਪਣੀ ਸ਼ਕਤੀ ਇਕੱਠੀ ਕਰਨੀ ਸ਼ੁਰੂ ਕਰ ਦਿੱਤੀ। ਮੌਕਾ ਲੈਂਦਿਆਂ ਇਕ ਅੰਗਰੇਜ਼ ਕਮਾਂਡਰ ਨੇ ਝਾਂਸੀ ‘ਤੇ ਹਮਲਾ ਕਰ ਦਿੱਤਾ, ਰਾਣੀ ਨੂੰ ਇਕ ਆਮ ਔਰਤ ਮੰਨਦਿਆਂ। ਪਰ ਰਾਣੀ ਪੂਰੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਤਿਆਰ ਬੈਠੀ ਸੀ। ਦੋਵਾਂ ਵਿਚ ਇਕ ਭਿਆਨਕ ਲੜਾਈ ਹੋ ਗਈ। ਉਨ੍ਹਾਂਨੇ ਅੰਗਰੇਜ਼ਾਂ ਦੇ ਦੰਦ ਰਗੜੇ। ਅੰਤ ਵਿੱਚ, ਲਕਸ਼ਮੀਬਾਈ ਨੂੰ ਉਥੋਂ ਭੱਜਣ ਲਈ ਮਜਬੂਰ ਕੀਤਾ ਗਿਆ। ਰਾਣੀ ਝਾਂਸੀ ਤੋਂ ਬਾਹਰ ਆ ਕੇ ਕਲਪੀ ਪਹੁੰਚੀ। ਗਵਾਲੀਅਰ ਵਿਚ, ਰਾਣੀ ਨੇ ਬ੍ਰਿਟਿਸ਼ ਨਾਲ ਜ਼ਬਰਦਸਤ ਲੜਾਈ ਕੀਤੀ, ਪਰ ਲੜਦੇ ਸਮੇਂ, ਉਹ ਵੀ ਸਵਰਗ ਵਿਚ ਚਲੀ ਗਈ। ਉਹ ਮਰਨ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਵੀ ਅਮਰ ਹੋ ਗਈ ਅਤੇ ਆਜ਼ਾਦੀ ਦੀ ਲਾਟ ਨੂੰ ਅਮਰ ਕਰ ਦਿੱਤਾ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੀ ਜ਼ਿੰਦਗੀ ਦੀ ਹਰ ਇਕ ਘਟਨਾ ਅਜੇ ਵੀ ਭਾਰਤੀਆਂ ਨੂੰ ਭਾਣਪਾਣੀ ਅਤੇ ਨਵ-ਕਲਾਸੀਕਲਵਾਦ ਬਾਰੇ ਸੰਚਾਰ ਕਰ ਰਹੀ ਹੈ।
