ਲੂਣ
Salt
ਜਾਣ-ਪਛਾਣ: ਲੂਣ ਇੱਕ ਖਣਿਜ ਹੈ ਜਿਸ ਵਿੱਚ ਮੁੱਖ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਸੋਡੀਅਮ ਕਲੋਰਾਈਡ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਲੂਣ ਸਾਡੀ ਰੋਜ਼ਾਨਾ ਵਰਤੋਂ ਦੀ ਜਾਣੀ-ਪਛਾਣੀ ਚੀਜ਼ ਹੈ।
ਵਰਣਨ: ਲੂਣ ਸਮੁੰਦਰੀ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਸਭ ਤੋਂ ਪਹਿਲਾਂ, ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਨੂੰ ਉਬਾਲਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਜਾਂ ਸੂਰਜ ਹੇਠਾਂ ਸੁਕਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜਦੋਂ ਪਾਣੀ ਸੁੱਕ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਲੂਣ ਪਿੱਛੇ ਰਹਿ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਲੂਣ ਨੂੰ ਬਾਅਦ ਵਿੱਚ ਸ਼ੁੱਧ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਇਹ ਖਾਣਾਂ ਤੋਂ ਵੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਚਟਾਨੀ ਲੂਣ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਪੰਜਾਬ ਵਿੱਚ ਲੂਣ ਦੀਆਂ ਖਾਣਾਂ ਵਿੱਚੋਂ ਤਲਛਟ ਲੂਣ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਲੂਣ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹੋਰ ਤਰਲ ਪਦਾਰਥਾਂ ਵਿੱਚ ਆਸਾਨੀ ਨਾਲ ਘੁਲ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਨਮਕ ਦਾ ਨਿਰਮਾਣ : ਇੰਗਲੈਂਡ ਵਿਚ ਨਮਕ ਵੱਡੀ ਮਾਤਰਾ ਵਿਚ ਪੈਦਾ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਭਾਰਤ ਦੇ ਸਮੁੰਦਰੀ ਤਲ ‘ਤੇ ਵੀ ਲੂਣ ਤਿਆਰ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਸਰਕਾਰ ਇਕੱਲੀ ਹੀ ਲੂਣ ਕਡਣ ਦਾ ਕਮ ਕਰ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਪ੍ਰਾਈਵੇਟ ਵਿਅਕਤੀ ਸਰਕਾਰ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਨਾਲ ਨਮਕ ਤਿਆਰ ਕਰ ਸਕਦੇ ਹਨ।
ਉਪਯੋਗਤਾ: ਲੂਣ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਆਮ ਚੀਜ਼ ਹੈ ਪਰ ਅਮੀਰ ਅਤੇ ਗਰੀਬ ਸਾਰਿਆਂ ਲਈ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ। ਅਸੀਂ ਇਸ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਕਰ ਸਕਦੇ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਅਸੀਂ ਹਰ ਰੋਜ਼ ਆਪਣੇ ਭੋਜਨ ‘ਚ ਕਰਦੇ ਹਾਂ। ਭੋਜਨ ਨੂੰ ਨਮਕ ਨਾਲ ਸਵਾਦਿਸ਼ਟ ਬਣਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪਾਚਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਮਨੁੱਖਾਂ ਦੇ ਨਾਲ-ਨਾਲ ਜਾਨਵਰਾਂ ਦੁਆਰਾ ਵੀ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਬਿਮਾਰੀ ਦੇ ਕੀਟਾਣੂਆਂ ਨੂੰ ਮਾਰਦਾ ਹੈ। ਕੁਝ ਦਵਾਈਆਂ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਨਮਕ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਲੂਣ ਆਪਣੇ ਆਪ ਚ ਚੰਗਾ ਸੁਆਦ ਨਹੀਂ ਦਿੰਦਾ। ਪਰ ਇਹ ਦੂਜੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਸੁਆਦ ਦੇ ਸਕਦਾ ਹੈ ਜਦੋਂ ਇਸ ਨੂੰ ਉਨ੍ਹਾਂ ਨਾਲ ਸਹੀ ਤਰ੍ਹਾਂ ਮਿਲਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਬਿਨਾਂ ਨਮਕ ਦੇ ਪਕਾਈ ਗਈ ਸਬਜ਼ੀ ਬੇਸੁਆਦੀ ਹੋ ਜਾਂਦੀ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ: ਲੂਣ ਇੰਨਾ ਲਾਭਦਾਇਕ ਅਤੇ ਜ਼ਰੂਰੀ ਹੈ ਕਿ ਸਰਕਾਰ ਨੂੰ ਇਸ ਨੂੰ ਸਸਤਾ ਬਣਾਉਣ ਲਈ ਆਮ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਸਮੁੰਦਰ ਦੇ ਪਾਣੀ ਤੋਂ ਤਿਆਰ ਕਰਨ ਦੀ ਇਜਾਜ਼ਤ ਦੇਣੀ ਚਾਹੀਦੀ ਹੈ।
