ਯਾਤਾਯਾਤ ਦੇ ਸਾਧਨ
Yatayat de Sadhan
ਜਾਣ–ਪਛਾਣ: ‘ਆਵਾਜਾਈ‘ ਦਾ ਅਰਥ ਹੈ ਵਸਤੂਆਂ ਅਤੇ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਭੇਜਣਾ। ਅੱਜ ਕੱਲ੍ਹ ਕਾਰ, ਸਾਈਕਲ, ਰੇਲ, ਜਹਾਜ਼, ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ ਆਦਿ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਸਾਧਨ ਹਨ।
ਪੁਰਾਣੀਆਂ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ: ਪੁਰਾਣੇ ਜ਼ਮਾਨੇ ਵਿਚ, ਜੇ ਲੋਕੀ ਇਕ ਜਗ੍ਹਾ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਜਗ੍ਹਾ ਜਾਣਾ ਚਾਹੁੰਦੇ ਸਨ ਤਾਂ ਆਪਣੇ ਸਿਰ ਜਾਂ ਪਿੱਠ ‘ਤੇ ਸਮਾਨ ਲੈ ਕੇ ਜਾਣਾ ਪੈਂਦਾ ਸੀ। ਹੌਲੀ–ਹੌਲੀ ਵੱਖ–ਵੱਖ ਦੇਸ਼ਾਂ ਦੇ ਲੋਕ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਘੋੜੇ, ਊਠ ਅਤੇ ਹਾਥੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਨ ਲੱਗੇ। ਊਠ ਨੂੰ ਰੇਗਿਸਤਾਨ ਦਾ ਜਹਾਜ਼ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਫਿਰ ਵੀ, ਗ੍ਰੀਨਲੈਂਡ ਵਿੱਚ, ਐਸਕੀਮੋ ਕੁੱਤੇ ਅਤੇ ਰੇਨਡੀਅਰ ਰਾਹੀਂ ਖਿੱਚੀਆਂ ਰੇਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਉਨ੍ਹਾਂ ਦੇ ਕੁੱਤੇ ਟੈਂਟ ਅਤੇ ਹੋਰ ਸਮਾਨ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ ਕਿਉਂਕਿ ਉੱਥੇ ਗੱਡੀਆਂ ਖਿੱਚਣ ਲਈ ਘੋੜੇ ਨਹੀਂ ਹੁੰਦੇ। ਰਾਜੇ ਅਤੇ ਰਈਸ ਹਾਥੀ ਅਤੇ ਘੋੜੇ ਦੀ ਪਿੱਠ ‘ਤੇ ਸਫ਼ਰ ਕਰਦੇ ਹਨ ਜਾਂ ‘ਧਾਰਕ‘ ਕਹੇ ਜਾਂਦੇ ਆਦਮੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਚੁੱਕੀ ਗਈ ਪਾਲਕੀ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਪਹੀਆਂ ਦੀ ਕਾਢ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਆਵਾਜਾਈ ਦਾ ਮੁੱਖ ਸਾਧਨ ਬੈਲ ਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਮੱਝਾਂ ਦੀਆਂ ਗੱਡੀਆਂ ਬਣ ਗਈਆਂ। ਸਮੁੰਦਰਾਂ ਅਤੇ ਨਦੀਆਂ ਉੱਤੇ ਕਿਸ਼ਤੀਆਂ ਚਲਾਈਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਸਨ। ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਪੁਰਾਣੇ ਤਰੀਕੇ ਹੌਲੀ ਅਤੇ ਅਸੁਵਿਧਾਜਨਕ ਸਨ।
ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀ: ਆਧੁਨਿਕ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ, ਭਾਫ਼, ਬਿਜਲੀ, ਪੈਟਰੋਲ ਅਤੇ ਬਿਜਲੀ ਦੇ ਇੰਜਣਾਂ ਨੇ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਇਤਿਹਾਸ ਵਿੱਚ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਤਬਦੀਲੀ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਜ਼ਮੀਨ ‘ਤੇ ਹੀ ਨਹੀਂ ਸਗੋਂ ਪਾਣੀ ਅਤੇ ਹਵਾ ‘ਤੇ ਵੀ ਬਿਹਤਰ ਆਵਾਜਾਈ ਸੰਭਵ ਹੋ ਗਈ ਹੈ। ਕੁਝ ਸਮਾਂ–ਸਾਰਣੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਬਹੁਤ ਸਾਰੀਆਂ ਚੀਜ਼ਾਂ ਨੂੰ ਆਵਾਜਾਈ ਦੀਆਂ ਆਧੁਨਿਕ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਤੋਂ ਦੂਜੇ ਵਿੱਚ ਤਬਦੀਲ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਮੋਟਰ ਕਾਰਾਂ, ਸਟੀਮਸ਼ਿਪ, ਰੇਲਵੇ ਅਤੇ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ਾਂ ਨੇ ਆਧੁਨਿਕ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਤੇਜ਼ ਅਤੇ ਆਸਾਨ ਬਣਾ ਦਿੱਤਾ ਹੈ। ਮੋਟਰ ਗੱਡੀਆਂ ਤੇਜ਼ੀ ਨਾਲ ਚਲਦੀਆਂ ਹਨ। ਬੱਸਾਂ ਆਮ ਤੌਰ ‘ਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਲਿਜਾਣ ਲਈ ਵਰਤੀਆਂ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ। ਮੋਟਰ, ਟਰੱਕ ਅਤੇ ਲਾਰੀ ਸਸਤੇ ਭਾਅ ‘ਤੇ ਇਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਮਾਲ ਲੈ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਯੁੱਧ ਦੌਰਾਨ, ਟਰੱਕਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਫੌਜਾਂ, ਪ੍ਰਬੰਧਾਂ ਅਤੇ ਸਮੱਗਰੀ ਨੂੰ ਵੱਖ–ਵੱਖ ਥਾਵਾਂ ‘ਤੇ ਪਹੁੰਚਾਉਣ ਲਈ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਵਪਾਰ ਅਤੇ ਵਣਜ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਵਿੱਚ ਵੀ ਮਦਦ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਵਧੇਰੇ ਭੋਜਨ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਨੂੰ ਰੇਲਵੇ ਰਾਹੀਂ ਇੱਕ ਥਾਂ ਤੋਂ ਦੂਜੀ ਥਾਂ ਪਹੁੰਚਾਇਆ ਜਾ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਅਕਾਲ ਅਤੇ ਜੰਗਾਂ ਦੌਰਾਨ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਬਹੁਤ ਵਰਤੋਂ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਸਾਰੇ ਵੱਡੇ ਸ਼ਹਿਰਾਂ ਵਿੱਚ ਟਰਾਮਵੇਅ ਹਨ। ਚਮਤਕਾਰਾਂ ਦੇ ਇਸ ਦੌਰ ਵਿੱਚ ਹਵਾਈ ਜਹਾਜ਼ ਸਭ ਤੋਂ ਵੱਡਾ ਹੈਰਾਨੀਜਨਕ ਹੈ। ਇਹ ਇੱਕ ਉੱਡਣ ਵਾਲੀ ਮਸ਼ੀਨ ਹੈ। ਇਹ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਲੰਬੀ ਦੂਰੀ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਸਿੱਟਾ: ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਧਨ ਪੁਰਾਣੇ ਸਾਧਨਾਂ ਨਾਲੋਂ ਕਿਤੇ ਬਿਹਤਰ ਹਨ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਕੋਈ ਸ਼ੱਕ ਨਹੀਂ ਹੈ ਕਿ ਆਵਾਜਾਈ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕ ਸਾਧਨ ਤੇਜ਼, ਸਸਤੇ, ਆਸਾਨ ਅਤੇ ਵਧੇਰੇ ਆਰਾਮਦਾਇਕ ਹਨ। ਪਰ ਉਹ ਖਤਰੇ ਤੋਂ ਬਿਨਾਂ ਨਹੀਂ ਹਨ। ਕਈ ਵਾਰ ਇਹ ਗੰਭੀਰ ਹਾਦਸਿਆਂ ਦਾ ਕਾਰਨ ਬਣਦੇ ਹਨ। ਸਾਨੂੰ ਆਧੁਨਿਕ ਆਵਾਜਾਈ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੀਆਂ ਕਮੀਆਂ ਤੋਂ ਬਚਣ ਲਈ ਹਰ ਕਦਮ ਚੁੱਕਣਾ ਚਾਹੀਦਾ ਹੈ।
